Oktay ENSARİ

KÜLTEPE’NİN KIYMETİNİ BİLMEK

• 08 Kasim 2022
• Yazar

Kayseri’nin uluslararası bir zenginliği de 6 bin yıllık tarihe sahip, Anadolu’nun ilk kez yazıyla tanıştığı, Anadolu’nun ilk uluslararası ticaret merkezi Kültepe Kaniş Karumu…

Kayseri-Sivas karayolunun 24.kilometresinde, Erciyes eteklerinde bereketli ovada Malatya, Sivas, Kahramanmaraş ve Adana’dan gelen tarihi ve doğal anayolların  birleştiği noktadaki  Kültepe, eski adıyla Kaniş veya Neşa, Anadolu’daki Asur ticaret koloni sisteminin başkenti olarak günümüzde de önemli bir kültür ve turizm abidesidir.

1948 yılında Türk Tarih Kurumu ve Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına başlatılan kazıları, uzun yıllar merhum Prof.Dr. Tahsin Özgüç, sonrasında Prof.Dr. Kutlu Emre ve şimdilerde de adeta Kültepe’de yatıp kalkan Kazı başkanı Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi  Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu yürütüyor.

Günümüzden 6 bin yıl öncesine uzanan Kültepe’nin önemi, Asur Ticaret kolonileri çağı yerleşiminden geliyor.Mezopotamya’da günümüzde Irak  devletinin sınırları içinde kalan başkenti Asur olan krallığın ticaret için çok düzenli, hukuk sistemini de içine alan bir ağ kurduğu, bu ağın da Anadolu‘daki merkezi Kültepe...

Esası maden ve tekstil ticareti üzerinde yoğunlaşan uluslararası ticaret sisteminde Mezopotamya’dan getirilen kalay ve oldukça ince işçilikle dokunmuş kumaşlar,Anadolu’da yerli halkla altın ve gümüş karşılığı  takas edilmiş. Asur’dan Kültepe’ye getirilen mallar Anadolu’nun içlerine kadar Kayseri’den dağıtılmış. Alım-satımı yapılan malların fiyatları, gümrük işlemleri,ödenecek vergiler, Kültepe’deki saray memurlarının  satın alacağı mallar, tüccarların  geliş ve gidişte güvenliğinin sağlanması, hak ve sorumlulukları Asur ile Kültepe’deki yerel krallıklar arasındaki anlaşmalarla  belirlenmiş.

Asurlu tüccarların Anadolu’yu getirdikleri mallar Kültepe’de doğrudan saraya götürülerek ve vergi işlemleri tamamlanana kadar saraydaki depolarda  muhafaza edilecek kadar o tarihlerde yani 6 bin yıl öncesi sistemli bir düzen kurulmuş… Tüm bunlar sayısı 25 bini bulan ve her yıl bu sayıya yenileri eklenen kil tabletlerden anlaşılıyor. Ancak, gelin görün ki  Kayseri, yıllar yılıdır bu önemli tarihi bölgeyi yeterince yerli ve yabancı turizme açamıyor.

Kültepe’den çıkan tablet ve diğer eserlerin büyük bölümü Ankara ve İstanbul Müzelerinde sergileniyor. Yeni yeni oluşturulan ve yapımı süren Tablet Müzesi, Asur mahallesi canlandırılması konusunda Valilik ve Büyükşehir Belediyesinin çalışma ve çabaları önemli adımlar olarak görünse de, Kocasinan ilçesi Karahöyük mahallesi sınırları içindeki karuma ulaşım kazıların başladığı 1948 yılından bu yana çözülemiyor…Zira,karuma giden şose yolu, demiryolu bölüyor. Kayseri kent merkezini de ortadan ikiye bölen  demiryolu, kentin yerel yöneticilerini sık sık imarda, geçitlerde DDY ile karşı karşıya getiriyor.

DDY kaynaklı bir çok sorun ve bürokratik işlemler yumağı,günümüzde deKültepe’ye de ulaşımı zorluyor.  Kültepe’ye giden yol için DDY ile aynı sorun yaşanıyor. Yıllar yılıdır bitmez tükenmez yolun yapımı düzenlenmesi işi DDY’nin bir türlü bitmeyen ve yapılamayan, yapılsa da geciken ihalelelerine veya izinine takılıyor. Valilik, Büyükşehir, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, ve bir avuç tarih sorumlusu gönüllünün kurduğuKültepe, Koramaz Tarih, Kültür, Eğitim ve Araştırma Derneği, başta bu sorunun çözümü için çaba sarf ediyor. Kısacası  uluslararası bir tarih hazinesi üzerinde oturan Kayseri, Kültepe konusunda bürokratik sorunları aşa-mı-yor…

Bu sitemimize  bir başkasını da ekliyorum. Kültür ve Turizm Bakanlığı bildiğiniz gibi  Kültür Yolu Festivalleri düzenledi.4 ili kapsayan bu etkinliklere Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un açıkladığı üzere 6 il daha eklenerek sayı 10’a çıkarıldı. Ne yazık ki bu büyükşehirler arasında Kayserimiz  yok. 6 bin yıllık tarihe sahip Kültepe’nin, Kapadokya’ya açılan ilk kapısı fresklerle bezeli kaya kiliseleri, peri bacalarıyla Soğanlı ve  Erdemli, Toroslar üzerinde dünyanın en büyük 2. şelalesi Kapuzbaşı, Koramaz Vadisi, hele hele kış sporları ve turizm merkezi  Erciyes’in yer aldığı  Kayseri yoklarda? Neden, diye sormak bu şehrin siyasilerine, il üst düzey yöneticilerine düşer…Benden hatırlatması.