521 yıllık standart: Kanunname-i İhtisab-ı Bursa

• 19 Aralik 2023
• Özel Haber

TÜRKLERİN Anadolu toprakları üzerinde  ortaya koyduğu uygarlık örneklerinden standardizasyon, bundan 521 yıl önce Osmanlı hükümdarlarından , Sultan 2.Beyazıt döneminde standartın bugünkü anlamı ile en eski yazılı belge olarak dünya tarihine geçen ‘’Kanunname-i İhtisab-ı Bursa ‘’ olduğu belirlendi. Türk Standartları Enstitüsü, orijinal metni İstanbul Topkapı müzesinde bulunan fermanı tıpkı basımı ile  bugünkü anlamda ilk standart olarak  tarihe geçti.

TSE Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Sami Şahin, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünce fermanının hüküm ifade eden kısımlarının önce latin harfleri ile yazıldığını sonra da bugünkü  Türkçe ile anlaşılır hale getirildiğini söyledi. KAYSERİ TELGRAF'a konuşan başkan Şahin ‘’ Bu belgede kalite, ambalaj gibi konularda standart tespit edilmiş, narh ve ceza hükümlerine de yer verilmiştir. Günümüz standardizasyon sistemini içeren bir benzeşme ile bir sistem tesis edilelerek, tuz,ekmek, sebze, et,yumurta, süt, yoğurt, peynir, tekstil ürünleri, Mücevherat,mutfak eşyaları, deri ve deri mamülleri, kürk ve ayakkabı gibi çeşitli ürünlerin özellikleri ayrı ayrı belirterek, adeta standardize edilmiş. Kanunname-i İhtisab-ı Bursa’nın gün ışığına çıkarılmasıyla dünya standart  tarihine önemli bir belge kazandırıldı’’dedi.

Kanunname-i İhtisab-ı Bursa’dan standardizasyon örnekleri

-Buğday :Bir Bursa müddü buğdayının birinci kalitesi yüz on akçeye, ikinci kalitelisi yüz akçeye, daha düşük kalitelisi ise, seksenbeş akçeye satılacaktır. Unu ince elekten elenmiş ,iyi pişmiş, ak ve kokusuz olmak koşuluyla yediyüz dirhemlik ekmek bir akçe olacaktır
Sogan:Geçmişte soğanın dört buçuk okkası  bir akçeydi. Ancak,dükkan sahipleri dört okkayı bir akçeye satarmış. Saplı soğan beş okka olup, güz aylarında yarım okka eksik satılırmış. Kış aylarında soğan satmaya getirenler, iki buçuk okkasını, dükkan sahipleri ise  iki okkasını bir akçeye satarlardı.Bu kanun tamamıyla bozuldu. Bozulmanın nedeni yine rüşvettir. O nedenle soğana eski  narh uygulansın
-Kiraz : Tazesinin yüz elli dirhemi bir akçeye, 3 günden sonrası iki yüz dirhemi bir akçeye, daha sonrakiler iki yüz elli  bir akçeye, her üç günden sonra yüz dirhem artırılarak en son iki okkası bir akçeye satılacak.

-Şeftali: Tazesi bir okkası, üç günden sonra altıyüz dirhemi sonunda iki okkası bir akçeye satılacaktır.

-Karpuz: Tazesinin dört okkası bir akçeye,iki günden sonra altı okkası bir akçeye, 5-6 günden sonra sekiz okkası bir akçeye satılacaktır.

-Yumurta: Kışın on tanesi bir akçeye, ilkbaharda on dördü bir akçeye,ağustosta on altısı bir akçeye satılırdı.

-Yahni: Çiğ etin yarısı ve çorsbayla olursa narh miktarının dörtte biri bir akçe olurdu. Köfte, soğan hariç doksan dirheli bir akçe.Büryan, Okkası  dört ak akçe.

-Börekler:Bir akçelik böreğe, yetmiş dirhem et, on dirhem soğan,yüz dirhem hamur bir kile un hamuruna ise, bir okka saf yağ ve bir akçelik biber konulurdu.